Niejednokrotnie podczas wykonywania zawodu adwokata spotykam się z pytaniami Mocodawców o sposób i zasady współpracy przy prowadzeniu ich spraw. Przedmiotowe tematy dotyczą m.in. obowiązku zachowania poufności, uczciwości i rzetelności przy rozliczeniach finansowych, czy też sumienności w prowadzeniu powierzonych spraw (a w tym zagwarantowaniu bezpośredniego kontaktu z pełnomocnikiem i informowania Mandantów o bieżącym statusie sprawy). Dla mnie – jako adwokata – są to kwestie oczywiste i fundamentalne, bez których nie wyobrażam sobie wykonywania pracy adwokata. Owe zasady stosuje przecież na co dzień i to nie tylko w pracy zawodowej, ale i w życiu prywatnym (do czego adwokat jest zobowiązany określonymi normami rangi ustawowej i korporacyjnej o czym szerzej poniżej). Oczywiście gro z nich wyniosłem z domu (stanowią bowiem odzwierciedlenie kultury osobistej i uniwersalnych zasad prawidłowego zachowania w danej sytuacji o których czytamy w literaturze, czy zasadach savoir vivre). Jednakże część z omawianych wytycznych, a w szczególności w zakresie odnoszącym się stricte do wykonywania zawodu adwokata – o czym mało osób zdaje się wiedzieć i pamiętać – wynika z wewnętrznych regulacji, którymi objęci są adwokaci. Co więcej – za ich nieprzestrzeganie grozi adwokatowi odpowiedzialność dyscyplinarna, a w skrajnych wypadkach usunięcie z zawodu.

Podstawowe zasady jakimi powinni hołdować adwokaci nie tylko w życiu zawodowym, ale i prywatnym ujęte zostały w ustawie Prawo o adwokaturze (dalej także jako „PoA„) oraz Zbiorze Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej; dalej także jako „KEA„). Przedmiotowe regulacje zawierają szereg wytycznych które adwokaci mają obowiązek stosować podczas wykonywania zawodu w relacji z: klientami, koleżankami i kolegami z palestry, sędziami, prokuratorami i innymi podmiotami reprezentującymi wymiar sprawiedliwości, oraz organami adwokatury. Poniżej zamieszczam wybrane fragmenty ww. regulacji odnoszące się głównie do tematyki kontaktu adwokata z klientem i jego reprezentacji przez pełnomocnika (serdecznie zapraszając przy tym do zapoznania się całością ww. norm; linki do pełnych wersji dokumentów podaję na końcu tekstu):

• Adwokat przed rozpoczęciem wykonywania czynności zawodowych składa wobec dziekana ślubowanie treści następującej „Ślubuję uroczyście w swej pracy adwokata przyczyniać się ze wszystkich sił do ochrony praw i wolności obywatelskich oraz umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki swe wypełniać gorliwie, sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, a w postępowaniu swoim kierować się zasadami godności, uczciwości, słuszności i sprawiedliwości społecznej”. (vide: art. 5 PoA);
• Adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. (vide: art. 6 ust. 1 PoA);
• Adwokat podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i prokurator. (vide: art. 7 ust. 1 PoA);
• Adwokat przy wykonywaniu zawodu adwokackiego korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przez zadania adwokatury i przepisy prawa. (vide: art. 8 ust. 1 PoA);
• Na listę adwokatów może być wpisany ten, kto: 1) jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata; 2) korzysta w pełni z praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych; 3) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej; 4) odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację adwokacką i złożył egzamin adwokacki, z zastrzeżeniem art. 66 ust. 1 i 2. (vide: art. 65 PoA);
• Adwokaci i aplikanci adwokaccy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych, a adwokaci również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 8a ust. 1, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 8b. (vide: art. 80 PoA);
• Naruszeniem godności zawodu adwokackiego jest takie postępowanie adwokata, które mogłoby go poniżyć w opinii publicznej lub poderwać zaufanie do zawodu. Obowiązkiem adwokata jest przestrzegać norm etycznych oraz strzec godności zawodu adwokackiego. (vide: § 1 ust. 2 i 3 KEA);
• Adwokat odpowiada dyscyplinarnie za uchybienie etyce adwokackiej lub naruszenie godności zawodu podczas działalności zawodowej, publicznej, a także w życiu prywatnym. (vide: § 4 KEA);
• Celem podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych jest ochrona interesów klienta. (vide: § 6 KEA);
• Adwokatowi nie wolno świadomie podawać nieprawdziwych informacji. (vide: § 11 KEA);
• Adwokatowi nie wolno udzielać pomocy prawnej, która ułatwiałaby popełnienie przestępstwa lub wskazywałaby możliwość uniknięcia odpowiedzialności karnej za czyn, który miałby zostać popełniony w przyszłości. (vide: § 12 KEA);
• Adwokat, mając zagwarantowaną przy wykonywaniu czynności zawodowych wolność słowa, powinien zachować umiar, współmierność i oględność w wypowiedziach, zarówno wobec sądu, organów oraz instytucji, przed którymi występuje, a nadto w wystąpieniach publicznych, tak aby nie uchybić zasadzie godności zawodu. (vide: § 17 KEA);
• Adwokat powinien unikać publicznego demonstrowania swego osobistego stosunku do klienta, osób bliskich klientowi oraz innych osób uczestniczących w postępowaniu. Niedopuszczalne jest publiczne okazywanie przez adwokata zażyłości z osobami zatrudnionymi w sądach, urzędach i w organach ścigania. (vide: § 18 ust. 1 i 2 KEA);
• Adwokat zobowiązany jest zachować w tajemnicy oraz zabezpieczyć przed ujawnieniem lub niepożądanym wykorzystaniem wszystko, o czym dowiedział się w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych. Znajdujące się w aktach adwokackich materiały objęte są tajemnicą adwokacką. Tajemnicą objęte są nadto wszystkie wiadomości, notatki i dokumenty dotyczące sprawy uzyskane od klienta oraz innych osób, niezależnie od miejsca, w którym się znajdują. Obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej jest nieograniczony w czasie. (vide: § 19 ust. 1, 2, 3 i 7 KEA);
• Adwokata obowiązuje zakaz współpracy z podmiotami pozyskującymi klientów z naruszeniem prawa, zasad współżycia społecznego lub w sposób sprzeczny z godnością zawodu. (vide: § 23a ust. 1 KEA);
• Niedopuszczalne jest porozumiewanie się adwokata ze stroną przeciwną z pominięciem jej obrońcy lub pełnomocnika. (vide: § 32 KEA);
• Adwokatowi nie wolno ujawnić przebiegu pertraktacji, w szczególności treści oświadczeń stron i pełnomocników składanych w ich toku. (vide: § 33 KEA);
• W sprawach finansowych obowiązuje adwokata w stosunku do klienta szczególna skrupulatność. Niedopuszczalne jest zawieranie przez adwokata umowy z klientem, która przewidywałaby obowiązek zapłaty honorarium za prowadzenie sprawy uzależniony wyłącznie od ostatecznego wyniku sprawy. Adwokat może zastrzec w umowie z klientem dodatkowe honorarium za pozytywny wynik sprawy. (vide: § 50 ust. 1 i 3 KEA);
• Stosunek klienta do adwokata oparty jest na zaufaniu. Adwokat obowiązany jest wypowiedzieć pełnomocnictwo, gdy z okoliczności wynika, że klient stracił do niego zaufanie. (vide: § 51 KEA);

Dlaczego więc dla wielu osób poszukujących pomocy prawnej u adwokatów istnienie ww. zasad nie jest oczywiste, a może być wręcz zaskoczeniem?

Dzieje się tak z uwagi na występowanie na rynku usług prawnych wielu podmiotów świadczących – czy tez próbujących świadczyć – pomoc prawną nie będących adwokatami, ergo nie związanych ww. zasadami. Niemalże codziennie jesteśmy zalewani mnogością ofert firm oferujących pomoc prawną w różnych dziedzinach życia. Szczególnie w Internecie „zadomowiło” się wielu fałszywych ekspertów i przedsiębiorstw podszywających się pod „kancelarie” adwokackie (np. kancelaria finansowa, kancelaria odszkodowawcza etc.). Niestety niejednokrotnie, podmioty te nastawione na szybki i łatwy zysk w relacjach z klientami, dalekie są od stosowania zasad, którym hołdują adwokaci. Przedsiębiorcy, czy konsumenci skuszeni przez atrakcyjne warunki finansowe i agresywny (choć częstokroć skuteczny) marketing, podejmują współpracę z ww. podmiotami pozostając w błędzie, co do statusu zawodowego osób w nich pracujących. Przy braku odpowiedniej wiedzy i doświadczenia trudno jest na pierwszy rzut oka rozróżnić kancelarię adwokacką od podmiotu za nią się podszywającego. Jak to zazwyczaj bywa za niską ceną usługi idą kompromisy. Z całą stanowczością nie można jednak akceptować sytuacji w której obniżenie standardów świadczenia pomocy prawnej idzie tak daleko, że powoduje dyskomfort i zaniepokojenie u Mocodawcy, a w skrajnych przypadkach negatywne i nieodwracalnie skutki w powierzonej do prowadzenia sprawie.

Na marginesie zaznaczam, że od kilku lat przez środowisko adwokackie podejmowane są próby zastrzeżenia możliwości używania słowa „kancelaria” wyłącznie dla profesjonalnych prawników tak, aby uchronić osoby poszukujące pomocy prawnej przed omyłkowym powierzeniem spraw podmiotom podszywającym się za adwokatów, czy radców prawnych. Niestety pomimo usilnych starań palestry do dziś nie udało się wprowadzić proponowanych zmian w życie.

W swojej praktyce nie raz spotkałem się z pilną koniecznością naprawiania błędów popełnionych przez niewykwalifikowanych doradców, czy też udzielenia pomocy w sprawach nieuczciwych rozliczeń quasi kancelarii z ich klientami.

Mając na uwadze powyższe zachęcam do zapoznania się z regułami do których przestrzegania zobowiązani są adwokaci, a w zasadniczej większości stworzonych dla ochrony i dbałości nie o interes adwokatów, a ich Mocodawców!

Poniżej zamieszczam odesłania do przytaczanych regulacji oraz artykułu mec. Piotra Rachwała poświęconego szczegółowej analizie roty ślubowania adwokackiego:

1. ustawy Prawo o adwokaturze zamieszczonego na stronie internetowej Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie -https://www.ora-warszawa.com.pl/wp-content/uploads/2024/02/Prawo-o-adwokaturze_Dz-U-z-2022-r.-poz.-1184-ze-zm.pdf;
2. Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej) – https://www.ora-warszawa.com.pl/wp-content/uploads/2024/02/Zbior-Zasad-Etyki-Adwokackiej-i-Godnosci-Zawodu-Kodeks-Etyki-Adwokackiej_01-12-2023.pdf;
3. „Aksjologia roty ślubowania adwokackiego i pojęcie pracy adwokata” autorstwa adw. Piotra Rachwała, opubl. Palestra 07/2024 – https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/07-2024/artykul/aksjologia-roty-slubowania-adwokackiego-i-pojecie-pracy-adwokata.