Bardzo miło nam poinformować, że 9 lutego 2024 r. Sad Najwyższy w sprawie toczącej się pod sygn. akt II CSKP 903/22 wydał korzystne dla naszych Mocodawców i zgodne z wnioskami złożonej skargi kasacyjnej rozstrzygnięcie.
Spór dotyczył działu spadku pomiędzy spadkobiercami. Kluczowym dla sprawy było dokonanie prawidłowej oceny stanu, a w konsekwencji ceny darowanej przez spadkodawcę nieruchomości w kontekście treści art. 1042 § 2 Kodeksu cywilnego.
Sąd Najwyższy podzielił stanowisko zaprezentowane przez nas w skardze kasacyjnej, a mianowicie, że wartość przedmiotu darowizny powinna być obliczana według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z daty działu spadku, przy czym przez stan darowanej nieruchomości należy rozumieć wszystkie elementy charakteryzujące daną nieruchomość istotne z punktu widzenia jej stanu, w tym również jej przeznaczenie na dzień dokonywania darowizny (np. jako działki rolnej, czy budowlanej).
Jak słusznie zauważył SN:
„(…) Darowizna podlega zaliczeniu na schedę spadkową według tego stanu, który miał jej przedmiot w chwili dokonania. Rozwiązanie to wpisuje się w ten aspekt rozważanej instytucji, którym jest uwzględnienie domniemanej intencji spadkodawcy – darczyńca, dokonując darowizny, liczy się bowiem z takim stanem jej przedmiotu, jaki istnieje w chwili dokonania darowizny, a jego przyszłe zmiany obciążają obdarowanego jako właściciela. Jednocześnie uwalnia ono pozostałych spadkobierców od ryzyka zmian stanu darowizny, które mogłyby oddziaływać niekorzystnie na ich sytuację, a leżą poza sferą ich wpływu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w której zużycie albo zniszczenie przedmiotu darowizny przez obdarowanego stawiałoby go w korzystniejszej pozycji wobec innych spadkobierców przez umniejszenie wartości darowizny podlegającej zaliczeniu na schedę albo zwolnienie od obowiązku zaliczenia w ogólności. Z drugiej strony, przyjęte rozwiązanie zapobiega temu, aby ulepszenie darowizny nierzadko własnym wysiłkiem obdarowanego pociągało za sobą wzrost jej wartości z niekorzystnym skutkiem dla obdarowanego, a obdarowany, czyniąc takie ulepszenia, często racjonalne ze społecznego punktu widzenia, postępował ze świadomością, że mogę one oddziaływać na jego niekorzyść przy rozliczeniu z innymi spadkobiercami.„
„(…) Przez stan darowizny należy rozumieć nie tylko elementy fizyczne i geodezyjne, takie jak – w przypadku nieruchomości gruntowej – powierzchnia, sposób zagospodarowania, w tym zabudowy, położenie, ukształtowanie terenu, jakość gleby, sąsiednie otoczenie – lecz także czynniki prawne, takie jak obciążenia nieruchomości lub przeznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie planistyczne, podobnie jak inne czynniki prawne, wpływa na sposób wykonywania prawa własności; determinuje ono bowiem, jak właściciel może korzystać z nieruchomości, w szczególności zaś może rzutować na możność i cel dopuszczalnej zabudowy (por. art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jedn. tekst: Dz. U. z 2023 r., poz. 997, dalej – „u.p.z.p.” i art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, jedn. tekst: Dz. U. z 2023 r., poz. 682).„
W wyniku przedmiotowego orzeczenia doszło do uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w Ostrołęce i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sprawę prowadził adw. Konrad Godlewski.
Poniżej zamieszczamy link do artykułu w „Rzeczypospolitej” opisującego sprawę:
Całości omawianego orzeczenia znajduje się na stronie internetowej Sądu Najwyższego (link poniżej):
https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/II%20CSKP%20903-22.pdf
